ವಿರಾಟ ಪರ್ವ: ಗೋಹರಣ ಪರ್ವ
೩೫
ಅರ್ಜುನನು ಉತ್ತರನಿಗೆ ಸಾರಥಿಯಾದುದು
ಉತ್ತರೆಯು ಬೃಹನ್ನಡೆಯನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿ ಅಣ್ಣನಿದ್ದಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬರುವುದು (೧-೯). ಉತ್ತರನು ಬೃಹನ್ನಡೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಸಾರಥಿಯನ್ನಾಗಿ ನಿಯೋಜಿಸುವುದು (೧೦-೧೬). ಕವಚವನ್ನು ತೊಡುವಾಗ ಬೃಹನ್ನಡೆಯು ವಿನೋದದಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡಿದುದು (೧೭-೨೧). ಗೊಂಬೆಗಳಿಗೆ ಕೌರವರ ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬನ್ನಿ ಎಂದು ಉತ್ತರೆಯು ಹೇಳಿಕಳುಹಿಸುವುದು (೨೨-೨೬).
04035001 ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ|
04035001a ಸ ತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀಂ ರಾಜಪುತ್ರೀಂ ಸಖೀಂ ಸಖಾ|
04035001c ಪ್ರಹಸನ್ನಬ್ರವೀದ್ರಾಜನ್ಕುತ್ರಾಗಮನಮಿತ್ಯುತ||
ವೈಶಂಪಾಯನನು ಹೇಳಿದನು: “ರಾಜ! ತನ್ನ ಸಖಿ ಆ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ರಾಜಪುತ್ರಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಅವಳ ಮಿತ್ರ ಅರ್ಜುನನು ನಗುತ್ತ “ಬಂದುದೇಕೆ?” ಎಂದು ಕೇಳಿದನು.
04035002a ತಮಬ್ರವೀದ್ರಾಜಪುತ್ರೀ ಸಮುಪೇತ್ಯ ನರರ್ಷಭಂ|
04035002c ಪ್ರಣಯಂ ಭಾವಯಂತೀ ಸ್ಮ ಸಖೀಮಧ್ಯ ಇದಂ ವಚಃ||
ರಾಜಪುತ್ರಿಯು ಆ ನರಶ್ರೇಷ್ಠನನ್ನು ಸಮೀಪಿಸಿ ವಿನಯವನ್ನು ತೋರುತ್ತಾ ಸಖಿಯರ ನಡುವೆ ಈ ಮಾತನ್ನಾಡಿದಳು:
04035003a ಗಾವೋ ರಾಷ್ಟ್ರಸ್ಯ ಕುರುಭಿಃ ಕಾಲ್ಯಂತೇ ನೋ ಬೃಹನ್ನಡೇ|
04035003c ತಾನ್ವಿಜೇತುಂ ಮಮ ಭ್ರಾತಾ ಪ್ರಯಾಸ್ಯತಿ ಧನುರ್ಧರಃ||
“ಬೃಹನ್ನಡೇ! ನಮ್ಮ ನಾಡಿನ ಗೋವುಗಳನ್ನು ಕುರುಗಳು ಒಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ನನ್ನ ಸೋದರನು ಧನುರ್ಧರನಾಗಿ ಹೋಗುವನು.
04035004a ನಚಿರಂ ಚ ಹತಸ್ತಸ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ರಥಸಾರಥಿಃ|
04035004c ತೇನ ನಾಸ್ತಿ ಸಮಃ ಸೂತೋ ಯೋಽಸ್ಯ ಸಾರಥ್ಯಮಾಚರೇತ್||
ಅವನ ರಥದ ಸಾರಥಿಯು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಹಿಂದೆ ಹತನಾದನು. ಅವನಿಗೆ ಸಮನಾದ ಇವನ ಸಾರಥ್ಯವನ್ನು ಮಾಡುವ ಸೂತನು ಬೇರೆಯಿಲ್ಲ.
04035005a ತಸ್ಮೈ ಪ್ರಯತಮಾನಾಯ ಸಾರಥ್ಯರ್ಥಂ ಬೃಹನ್ನಡೇ|
04035005c ಆಚಚಕ್ಷೇ ಹಯಜ್ಞಾನೇ ಸೈರಂಧ್ರೀ ಕೌಶಲಂ ತವ||
ಬೃಹನ್ನಡೇ! ಸಾರಥಿಗಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವ ಅವನಿಗೆ, ಅಶ್ವಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ನಿನಗಿರುವ ಕೌಶಲವನ್ನು ಸೈರಂಧ್ರಿಯು ತಿಳಿಸಿದಳು.
04035006a ಸಾ ಸಾರಥ್ಯಂ ಮಮ ಭ್ರಾತುಃ ಕುರು ಸಾಧು ಬೃಹನ್ನಡೇ|
04035006c ಪುರಾ ದೂರತರಂ ಗಾವೋ ಹ್ರಿಯಂತೇ ಕುರುಭಿರ್ಹಿ ನಃ||
ಬೃಹನ್ನಡೇ! ನನ್ನ ಸೋದರನ ಸಾರಥ್ಯವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು. ನಮ್ಮ ಗೋವುಗಳನ್ನು ಕುರುಗಳು ಇಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಬಹುದೂರ ಅಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿರುತ್ತಾರೆ.
04035007a ಅಥೈತದ್ವಚನಂ ಮೇಽದ್ಯ ನಿಯುಕ್ತಾ ನ ಕರಿಷ್ಯಸಿ|
04035007c ಪ್ರಣಯಾದುಚ್ಯಮಾನಾ ತ್ವಂ ಪರಿತ್ಯಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಜೀವಿತಂ||
ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ನಾನು ನಿಯೋಜಿಸಿ ಹೇಳುತ್ತಿರುವ ಮಾತನ್ನು ನೀನು ನಡೆಸಿಕೊಡದಿದ್ದರೆ ನಾನು ಪ್ರಾಣತ್ಯಾಗ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ.”
04035008a ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ಸುಶ್ರೋಣ್ಯಾ ತಯಾ ಸಖ್ಯಾ ಪರಂತಪಃ|
04035008c ಜಗಾಮ ರಾಜಪುತ್ರಸ್ಯ ಸಕಾಶಮಮಿತೌಜಸಃ||
ಆ ಸುಂದರ ಗೆಳತಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಲು ಶತ್ರುನಾಶಕ ಅರ್ಜುನನು ಅಮಿತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ರಾಜಪುತ್ರನ ಬಳಿ ಹೋದನು.
04035009a ತಂ ಸಾ ವ್ರಜಂತಂ ತ್ವರಿತಂ ಪ್ರಭಿನ್ನಮಿವ ಕುಂಜರಂ|
04035009c ಅನ್ವಗಚ್ಛದ್ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ ಶಿಶುರ್ಗಜವಧೂರಿವ||
ಒಡೆದ ಗಂಡಸ್ಥಲವುಳ್ಳ ಆನೆಯಂತೆ ವೇಗವಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಅವನನ್ನು ಹೆಣ್ಣಾನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಮರಿಯಂತೆ ಆ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿಯು ಅನುಸರಿಸಿದಳು.
04035010a ದೂರಾದೇವ ತು ತಂ ಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ರಾಜಪುತ್ರೋಽಭ್ಯಭಾಷತ|
04035010c ತ್ವಯಾ ಸಾರಥಿನಾ ಪಾರ್ಥಃ ಖಾಂಡವೇಽಗ್ನಿಮತರ್ಪಯತ್||
ಅವನನ್ನು ದೂರದಿಂದಲೇ ನೋಡಿ ರಾಜಪುತ್ರನು ಹೇಳಿದನು: “ನಿನ್ನನ್ನು ಸಾರಥಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಪಾರ್ಥನು ಖಾಂಡವದಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸಿದನು.
04035011a ಪೃಥಿವೀಮಜಯತ್ಕೃತ್ಸ್ನಾಂ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಧನಂಜಯಃ|
04035011c ಸೈರಂಧ್ರೀ ತ್ವಾಂ ಸಮಾಚಷ್ಟ ಸಾ ಹಿ ಜಾನಾತಿ ಪಾಂಡವಾನ್||
ಅಲ್ಲದೇ ಕುಂತೀಪುತ್ರ ಧನಂಜಯನು ಪೃಥ್ವಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಜಯಿಸಿದನು ಎಂದು ಸೈರಂಧ್ರಿಯು ನಿನ್ನ ಕುರಿತು ಹೇಳಿದ್ದಾಳೆ. ಅವಳಿಗೆ ಪಾಂಡವರು ಗೊತ್ತು.
04035012a ಸಮ್ಯಚ್ಛ ಮಾಮಕಾನಶ್ವಾಂಸ್ತಥೈವ ತ್ವಂ ಬೃಹನ್ನಡೇ|
04035012c ಕುರುಭಿರ್ಯೋತ್ಸ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಗೋಧನಾನಿ ಪರೀಪ್ಸತಃ||
ಆದ್ದರಿಂದ ಬೃಹನ್ನಡೇ! ಗೋಧನವನ್ನು ಮತ್ತೆ ತರಲು ಕುರುಗಳೊಡನೆ ಹೋರಾಡುವ ನನ್ನ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ನೀನು ಹಿಂದೆನಂತೆಯೇ ನಡೆಸು.
04035013a ಅರ್ಜುನಸ್ಯ ಕಿಲಾಸೀಸ್ತ್ವಂ ಸಾರಥಿರ್ದಯಿತಃ ಪುರಾ|
04035013c ತ್ವಯಾಜಯತ್ಸಹಾಯೇನ ಪೃಥಿವೀಂ ಪಾಂಡವರ್ಷಭಃ||
ಹಿಂದೆ ನೀನು ಅರ್ಜುನನ ಪ್ರಿಯ ಸಾರಥಿಯಾಗಿದ್ದೆಯಷ್ಟೆ! ನಿನ್ನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಆ ಪಾಂಡವಶ್ರೇಷ್ಠನು ಲೋಕವನ್ನು ಜಯಿಸಿದನು.”
04035014a ಏವಮುಕ್ತಾ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ರಾಜಪುತ್ರಂ ಬೃಹನ್ನಡಾ|
04035014c ಕಾ ಶಕ್ತಿರ್ಮಮ ಸಾರಥ್ಯಂ ಕರ್ತುಂ ಸಂಗ್ರಾಮಮೂರ್ಧನಿ||
ಉತ್ತರನು ಹೀಗೆ ಹೇಳಲು ಬೃಹನ್ನಡೆಯು ರಾಜಪುತ್ರನಿಗೆ ಮರುನುಡಿದಳು: “ಯುದ್ಧರಂಗದಲ್ಲಿ ಸಾರಥ್ಯಮಾಡಲು ನನಗಾವ ಶಕ್ತಿಯಿದೆ?
04035015a ಗೀತಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ನೃತ್ತಂ ವಾದಿತ್ರಂ ವಾ ಪೃಥಗ್ವಿಧಂ|
04035015c ತತ್ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ಸಾರಥ್ಯಂ ತು ಕುತೋ ಮಯಿ||
ಗೀತವೋ ನೃತ್ಯವೋ ವಾದ್ಯವೋ ಮತ್ತಾವುದೋ ಆದರೆ ನಾನು ನಿರ್ವಹಿಸಬಲ್ಲೆ. ನನಗೆ ಸಾರಥ್ಯವೆಲ್ಲಿಯದು? ನಿನಗೆ ಮಂಗಳವಾಗಲಿ.”
04035016 ಉತ್ತರ ಉವಾಚ|
04035016a ಬೃಹನ್ನಡೇ ಗಾಯನೋ ವಾ ನರ್ತನೋ ವಾ ಪುನರ್ಭವ|
04035016c ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಮೇ ರಥಮಾಸ್ಥಾಯ ನಿಗೃಹ್ಣೀಷ್ವ ಹಯೋತ್ತಮಾನ್||
ಉತ್ತರನು ಹೇಳಿದನು: “ಬೃಹನ್ನಡೇ! ಮತ್ತೆ ನೀನು ಗಾಯಕನೋ ನರ್ತಕನೋ ಆಗುವೆಯಂತೆ. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಈಗ ಬೇಗ ನನ್ನ ರಥವನ್ನೇರಿ ಉತ್ತಮಾಶ್ವಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸು.””
04035017 ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ|
04035017a ಸ ತತ್ರ ನರ್ಮಸಮ್ಯುಕ್ತಮಕರೋತ್ಪಾಂಡವೋ ಬಹು|
04035017c ಉತ್ತರಾಯಾಃ ಪ್ರಮುಖತಃ ಸರ್ವಂ ಜಾನನ್ನರಿಂದಮ||
ವೈಶಂಪಾಯನನು ಹೇಳಿದನು: “ಶತ್ರುನಾಶಕನೇ! ಆ ಪಾಂಡವನು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಅರಿತಿದ್ದರೂ ಉತ್ತರೆಯ ಮುಂದೆ ವಿನೋದದಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡನು.
04035018a ಊರ್ಧ್ವಮುತ್ಕ್ಷಿಪ್ಯ ಕವಚಂ ಶರೀರೇ ಪ್ರತ್ಯಮುಂಚತ|
04035018c ಕುಮಾರ್ಯಸ್ತತ್ರ ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪ್ರಾಹಸನ್ಪೃಥುಲೋಚನಾಃ||
ಅವನು ಕವಚವನ್ನು ಮಗುಚಿ ಮೈಗೆ ತೊಟ್ಟುಕೊಂಡನು. ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಬೊಗಸೆಗಣ್ಣಿನ ಕುಮಾರಿಯರು ನಕ್ಕುಬಿಟ್ಟರು.
04035019a ಸ ತು ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಮುಹ್ಯಂತಂ ಸ್ವಯಮೇವೋತ್ತರಸ್ತತಃ|
04035019c ಕವಚೇನ ಮಹಾರ್ಹೇಣ ಸಮನಹ್ಯದ್ಬೃಹನ್ನಡಾಂ||
ಆಗ ಅವನು ಗೊಂದಲಗೊಂಡಿದ್ದುದನ್ನು ಕಂಡು ಸ್ವತಃ ಉತ್ತರನು ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಕವಚವನ್ನು ಬೃಹನ್ನಡೆಗೆ ತೊಡಿಸಿದನು.
04035020a ಸ ಬಿಭ್ರತ್ಕವಚಂ ಚಾಗ್ರ್ಯಂ ಸ್ವಯಮಪ್ಯಂಶುಮತ್ಪ್ರಭಂ|
04035020c ಧ್ವಜಂ ಚ ಸಿಂಹಮುಚ್ಛ್ರಿತ್ಯ ಸಾರಥ್ಯೇ ಸಮಕಲ್ಪಯತ್||
ಅವನು ಸ್ವತಃ ಸೂರ್ಯಪ್ರಭೆಯುಳ್ಳ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕವಚವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಸಿಂಹಧ್ವಜವನ್ನೇರಿಸಿ, ಬೃಹನ್ನಡೆಯನ್ನು ಸಾರಥ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿದನು.
04035021a ಧನೂಂಷಿ ಚ ಮಹಾರ್ಹಾಣಿ ಬಾಣಾಂಶ್ಚ ರುಚಿರಾನ್ಬಹೂನ್|
04035021c ಆದಾಯ ಪ್ರಯಯೌ ವೀರಃ ಸ ಬೃಹನ್ನಡಸಾರಥಿಃ||
ಆ ವೀರನು ಬೃಹನ್ನಡೆಯನ್ನು ಸಾರಥಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅನರ್ಘ್ಯ ಬಿಲ್ಲುಗಳನ್ನೂ, ಹೊಳೆಹೊಳೆಯುವ ಬಹು ಬಾಣಗಳನ್ನೂ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟನು.
04035022a ಅಥೋತ್ತರಾ ಚ ಕನ್ಯಾಶ್ಚ ಸಖ್ಯಸ್ತಾಮಬ್ರುವಂಸ್ತದಾ|
04035022c ಬೃಹನ್ನಡೇ ಆನಯೇಥಾ ವಾಸಾಂಸಿ ರುಚಿರಾಣಿ ನಃ||
04035023a ಪಾಂಚಾಲಿಕಾರ್ಥಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣಿ ಚಿತ್ರಾಣಿ ವಿವಿಧಾನಿ ಚ|
04035023c ವಿಜಿತ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮಗತಾನ್ಭೀಷ್ಮದ್ರೋಣಮುಖಾನ್ಕುರೂನ್||
ಅಗ ಉತ್ತರೆಯೂ ಸಖೀ ಕನ್ಯೆಯರೂ ಅವನಿಗೆ ಹೇಳಿದರು: “ಬೃಹನ್ನಡೇ! ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಬಂದಿರುವ ಭೀಷ್ಮ-ದ್ರೋಣ ಪ್ರಮುಖ ಕುರುಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು, ನಮ್ಮ ಗೊಂಬೆಗಳಿಗಾಗಿ ಸುಂದರ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ವಿವಿಧ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬಾ.”
04035024a ಅಥ ತಾ ಬ್ರುವತೀಃ ಕನ್ಯಾಃ ಸಹಿತಾಃ ಪಾಂಡುನಂದನಃ|
04035024c ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಹಸನ್ಪಾರ್ಥೋ ಮೇಘದುಂದುಭಿನಿಃಸ್ವನಃ||
ಬಳಿಕ, ಪಾಂಡುಪುತ್ರ ಪಾರ್ಥನು ನಗುತ್ತ ಹಾಗೆ ನುಡಿಯುತ್ತಿರುವ ಕನ್ಯೆಯರ ಗುಂಪಿಗೆ ಮೇಘ ದುಂದುಭಿ ಧ್ವನಿಯಿಂದ ಮರುನುಡಿದನು:
04035025a ಯದ್ಯುತ್ತರೋಽಯಂ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ವಿಜೇಷ್ಯತಿ ಮಹಾರಥಾನ್|
04035025c ಅಥಾಹರಿಷ್ಯೇ ವಾಸಾಂಸಿ ದಿವ್ಯಾನಿ ರುಚಿರಾಣಿ ಚ||
“ಈ ಉತ್ತರನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಹಾರಥರನ್ನು ಗೆದ್ದರೆ ನಾನು ಆ ದಿವ್ಯ ಸುಂದರ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತರುತ್ತೇನೆ.”
04035026a ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತು ಬೀಭತ್ಸುಸ್ತತಃ ಪ್ರಾಚೋದಯದ್ಧಯಾನ್|
04035026c ಕುರೂನಭಿಮುಖಾಂ ಶೂರೋ ನಾನಾಧ್ವಜಪತಾಕಿನಃ||
ಹೀಗೆ ನುಡಿದು ಶೂರ ಅರ್ಜುನನು ನಾನಾಧ್ವಜ ಪತಾಕೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಕುರುಸೇನೆಗೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿದನು.”
ಇತಿ ಶ್ರೀ ಮಹಾಭಾರತೇ ವಿರಾಟ ಪರ್ವಣಿ ಗೋಹರಣ ಪರ್ವಣಿ ಉತ್ತರಗೋಗ್ರಹೇ ಉತ್ತರನಿರ್ಯಾಣೇ ಪಂಚತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ|
ಇದು ಶ್ರೀ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿರಾಟ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಗೋಹರಣ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಗೋಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರನಿರ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ಮೂವತ್ತೈದನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯವು.
