ಆರಣ್ಯಕ ಪರ್ವ: ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾ ಪರ್ವ
೧೦೯
ಪಾಂಡವರು ನಂದ-ಉಪನಂದಾ ನದಿಗಳಿಗೆ ಹೋದುದು; ಹೇಮಕೂಟದ ಮಹಿಮೆ (೧-೨೦).
03109001 ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ|
03109001a ತತಃ ಪ್ರಯಾತಃ ಕೌಂತೇಯಃ ಕ್ರಮೇಣ ಭರತರ್ಷಭ|
03109001c ನಂದಾಮಪರನಂದಾಂ ಚ ನದ್ಯೌ ಪಾಪಭಯಾಪಹೇ||
ವೈಶಂಪಾಯನನು ಹೇಳಿದನು: “ಭರತರ್ಷಭ! ಅನಂತರ ಕ್ರಮೇಣ ಕೌಂತೇಯನು ಪಾಪಭಯವನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ನಂದ ಮತ್ತು ಅಪರನಂದಾ ನದಿಗಳಿಗೆ ಬಂದನು.
03109002a ಸ ಪರ್ವತಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಹೇಮಕೂಟಮನಾಮಯಂ|
03109002c ಅಚಿಂತ್ಯಾನದ್ಭುತಾನ್ಭಾವಾನ್ದದರ್ಶ ಸುಬಹೂನ್ನೃಪಃ||
ಆ ನೃಪನು ಅನಾಮಯ ಹೇಮಕೂಟವನ್ನು ತಲುಪಿ ಅಲ್ಲಿ ಯೋಚನೆಗೂ ಸಿಲುಕದ ಹಲವಾರು ಅದ್ಭುತ-ಭಾವಗಳನ್ನು ಕಂಡನು.
03109003a ವಾಚೋ ಯತ್ರಾಭವನ್ಮೇಘಾ ಉಪಲಾಶ್ಚ ಸಹಸ್ರಶಃ|
03109003c ನಾಶಕ್ನುವಂಸ್ತಮಾರೋಢುಂ ವಿಷಣ್ಣಮನಸೋ ಜನಾಃ||
ಅಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದರೆ ಮೋಡಗಳು ಕವಿಯುವವು ಮತ್ತು ಸಹಸ್ರಾರು ಬಂಡೆಗಳು ಉರುಳುವವು. ಆದುದರಿಂದ ವಿಷಣ್ಣ ಮನಸ್ಕ ಜನರು ಅದನ್ನು ಏರಲು ಅಶಕ್ತರು.
03109004a ವಾಯುರ್ನಿತ್ಯಂ ವವೌ ಯತ್ರ ನಿತ್ಯಂ ದೇವಶ್ಚ ವರ್ಷತಿ|
03109004c ಸಾಯಂ ಪ್ರಾತಶ್ಚ ಭಗವಾನ್ದೃಶ್ಯತೇ ಹವ್ಯವಾಹನಃ||
ಅಲ್ಲಿ ವಾಯುವು ಸದಾ ಬೀಸುತ್ತಾನೆ, ದೇವತೆಗಳು ನಿತ್ಯವೂ ಮಳೆಸುರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಸಾಯಂಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ಹವ್ಯವಾಹನನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.
03109005a ಏವಂ ಬಹುವಿಧಾನ್ಭಾವಾನದ್ಭುತಾನ್ವೀಕ್ಷ್ಯ ಪಾಂಡವಃ|
03109005c ಲೋಮಶಂ ಪುನರೇವ ಸ್ಮ ಪರ್ಯಪೃಚ್ಚತ್ತದದ್ಭುತಂ||
ಈ ರೀತಿಯ ಬಹುವಿಧದ ಭಾವ-ಅದ್ಭುತಗಳನ್ನು ನೋಡಿದ ಪಾಂಡವನು ಪುನಃ ಲೋಮಶನನ್ನು ಆ ಅದ್ಭುತಗಳ ಕುರಿತು ಕೇಳಿದನು.
03109006 ಲೋಮಶ ಉವಾಚ|
03109006a ಯಥಾಶ್ರುತಮಿದಂ ಪೂರ್ವಮಸ್ಮಾಭಿರರಿಕರ್ಶನ|
03109006c ತದೇಕಾಗ್ರಮನಾ ರಾಜನ್ನಿಬೋಧ ಗದತೋ ಮಮ||
ಲೋಮಶನು ಹೇಳಿದನು: “ಅರಿಕರ್ಶನ! ರಾಜನ್! ಹಿಂದೆ ನನಗೆ ಏನನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತೋ ಅದನ್ನು ಏಕಾಗ್ರಮನಸ್ಕನಾಗಿ ಕೇಳು.
03109007a ಅಸ್ಮಿನ್ನೃಷಭಕೂಟೇಽಭೂದೃಷಭೋ ನಾಮ ತಾಪಸಃ|
03109007c ಅನೇಕಶತವರ್ಷಾಯುಸ್ತಪಸ್ವೀ ಕೋಪನೋ ಭೃಶಂ||
ಈ ಋಷಭ ಶಿಖರದಲ್ಲಿ ಋಷಭ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ತಾಪಸನಿದ್ದನು. ಅನೇಕ ನೂರು ವರ್ಷಗಳು ತಪಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿರತನಾಗಿದ್ದ ಅವನು ಬಹಳ ಕುಪಿತನಾಗಿದ್ದನು.
03109008a ಸ ವೈ ಸಂಭಾಷ್ಯಮಾಣೋಽನ್ಯೈಃ ಕೋಪಾದ್ಗಿರಿಮುವಾಚ ಹ|
03109008c ಯ ಇಹ ವ್ಯಾಹರೇತ್ಕಶ್ಚಿದುಪಲಾನುತ್ಸೃಜೇಸ್ತದಾ||
ಅಲ್ಲಿ ಬೇರೆಯವರು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ನೋಡಿ ಕೋಪದಿಂದ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಹೇಳಿದನು. ಇಲ್ಲಿ ಯಾರಾದರೂ ಏನಾದರೂ ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಮಾತನಾಡಿದರೆ ಕಲ್ಲು ಬಂಡೆಗಳನ್ನು ಉದುರಿಸಬೇಕು.
03109009a ವಾತಂ ಚಾಹೂಯ ಮಾ ಶಬ್ಧಮಿತ್ಯುವಾಚ ಸ ತಾಪಸಃ|
03109009c ವ್ಯಾಹರಂಶ್ಚೈವ ಪುರುಷೋ ಮೇಘೇನ ವಿನಿವಾರ್ಯತೇ||
ಆ ತಾಪಸನು ವಾಯುವನ್ನು ಕರೆದು “ಇಲ್ಲಿ ಶಬ್ಧ ಬೇಡ!” ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಆದುದರಿಂದ ಮಾತನಾಡಿದ ನರನನ್ನು ಮೇಘಗಳು ತಡೆಯುತ್ತವೆ.
03109010a ಏವಮೇತಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ರಾಜಂಸ್ತೇನ ಮಹರ್ಷಿಣಾ|
03109010c ಕೃತಾನಿ ಕಾನಿ ಚಿತ್ಕೋಪಾತ್ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಾನಿ ಕಾನಿ ಚಿತ್||
ರಾಜನ್! ಹೀಗೆ ಆ ಮಹರ್ಷಿಯು ಕೋಪದಿಂದ ಕೆಲವು ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಕೆಲವನ್ನು ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ನಿಷೇದಿಸಿದನು.
03109011a ನಂದಾಮಭಿಗತಾನ್ದೇವಾನ್ಪುರಾ ರಾಜನ್ನಿತಿ ಶ್ರುತಿಃ|
03109011c ಅನ್ವಪದ್ಯಂತ ಸಹಸಾ ಪುರುಷಾ ದೇವದರ್ಶಿನಃ||
ರಾಜನ್! ಹಿಂದೆ ದೇವತೆಗಳು ನಂದಾ ನದಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದರೆಂದು ಕೇಳುತ್ತೇವೆ. ಅವರು ಬಂದ ಕೂಡಲೇ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಜನರು ಬರುತ್ತಿದ್ದರು.
03109012a ತೇ ದರ್ಶನಮನಿಚ್ಚಂತೋ ದೇವಾಃ ಶಕ್ರಪುರೋಗಮಾಃ|
03109012c ದುರ್ಗಂ ಚಕ್ರುರಿಮಂ ದೇಶಂ ಗಿರಿಪ್ರತ್ಯೂಹರೂಪಕಂ||
ಶಕ್ರನೇ ಮೊದಲಾದ ದೇವತೆಗಳು ಈ ರೀತಿ ನೋಟಕ್ಕೊಳಗಾಗುವುದನ್ನು ಮೆಚ್ಚಲಿಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ ಗಿರಿಗಳಿಂದ ಕೋಟೆಯಂತೆ ಮಾಡಿ ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾರೂ ಬಾರದಹಾಗೆ ಮಾಡಿದರು.
03109013a ತದಾ ಪ್ರಭೃತಿ ಕೌಂತೇಯ ನರಾ ಗಿರಿಮಿಮಂ ಸದಾ|
03109013c ನಾಶಕ್ನುವನಭಿದ್ರಷ್ಟುಂ ಕುತ ಏವಾಧಿರೋಹಿತುಂ||
ಕೌಂತೇಯ! ಅಂದಿನಿಂದ ಈ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ನರರು ಏರುವುದೇನು ಬರುವುದಕ್ಕೇ ಅಶಕ್ತರಾದರು
03109014a ನಾತಪ್ತತಪಸಾ ಶಕ್ಯೋ ದ್ರಷ್ಟುಮೇಷ ಮಹಾಗಿರಿಃ|
03109014c ಆರೋಢುಂ ವಾಪಿ ಕೌಂತೇಯ ತಸ್ಮಾನ್ನಿಯತವಾಗ್ಭವ||
ಕೌಂತೇಯ! ತಪಸ್ಸನ್ನು ತಪಿಸದ ಯಾರೂ ಈ ಮಹಾಗಿರಿಯನ್ನು ನೋಡಲಿಕ್ಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹತ್ತಲಿಕ್ಕೂ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ ನಿನ್ನ ಮಾತನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿಕೋ.
03109015a ಇಹ ದೇವಾಃ ಸದಾ ಸರ್ವೇ ಯಜ್ಞಾನಾಜಹ್ರುರುತ್ತಮಾನ್|
03109015c ತೇಷಾಮೇತಾನಿ ಲಿಂಗಾನಿ ದೃಶ್ಯಂತೇಽದ್ಯಾಪಿ ಭಾರತ||
ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳೂ ಸದಾ ಉತ್ತಮ ಯಜ್ಞಗಳನ್ನು ಯಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಭಾರತ! ಈಗಲೂ ಅವುಗಳ ಈ ಗುರುತುಗಳು ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ.
03109016a ಕುಶಾಕಾರೇವ ದೂರ್ವೇಯಂ ಸಂಸ್ತೀರ್ಣೇವ ಚ ಭೂರಿಯಂ|
03109016c ಯೂಪಪ್ರಕಾರಾ ಬಹವೋ ವೃಕ್ಷಾಶ್ಚೇಮೇ ವಿಶಾಂ ಪತೇ||
ಈ ದೂರ್ವೆಗಳು ದರ್ಬೆಗಳ ಆಕಾರಗಳಲ್ಲಿದ್ದು ನೆಲವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿವೆ. ವಿಶಾಂಪತೇ! ಈ ಹಲವಾರು ವೃಕ್ಷಗಳು ಯೂಪಗಳಂತಿವೆ.
03109017a ದೇವಾಶ್ಚ ಋಷಯಶ್ಚೈವ ವಸಂತ್ಯದ್ಯಾಪಿ ಭಾರತ|
03109017c ತೇಷಾಂ ಸಾಯಂ ತಥಾ ಪ್ರಾತರ್ದೃಶ್ಯತೇ ಹವ್ಯವಾಹನಃ||
ಭಾರತ! ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳು ಇಂದೂ ಇಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಯಂಕಾಲ ಮತ್ತು ಬೆಳಗಿನ ವೇಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತೇವೆ.
03109018a ಇಹಾಪ್ಲುತಾನಾಂ ಕೌಂತೇಯ ಸದ್ಯಃ ಪಾಪ್ಮಾ ವಿಹನ್ಯತೇ|
03109018c ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠಾಭಿಷೇಕಂ ವೈ ತಸ್ಮಾತ್ಕುರು ಸಹಾನುಜಃ||
ಕೌಂತೇಯ! ಇಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನಮಾಡಿದವರ ಪಾಪಗಳು ತಕ್ಷಣವೇ ನಾಶಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠ! ಆದುದರಿಂದ ನಿನ್ನ ತಮ್ಮಂದಿರೊಂದಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡು.
03109019a ತತೋ ನಂದಾಪ್ಲುತಾಂಗಸ್ತ್ವಂ ಕೌಶಿಕೀಮಭಿಯಾಸ್ಯಸಿ|
03109019c ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರೇಣ ಯತ್ರೋಗ್ರಂ ತಪಸ್ತಪ್ತಮನುತ್ತಮಂ||
ನಂದಾ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಕೈಕಾಲುಗಳನ್ನು ತೊಳೆದು ಕೌಶಿಕೀ ನದಿಗೆ ಹೋಗೋಣ. ಅಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನು ಉತ್ತಮ ಘೋರ ತಪಸ್ಸನ್ನು ತಪಿಸಿದ್ದನು.””
03109020 ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ|
03109020a ತತಸ್ತತ್ರ ಸಮಾಪ್ಲುತ್ಯ ಗಾತ್ರಾಣಿ ಸಗಣೋ ನೃಪಃ|
03109020c ಜಗಾಮ ಕೌಶಿಕೀಂ ಪುಣ್ಯಾಂ ರಮ್ಯಾಂ ಶಿವಜಲಾಂ ನದೀಂ||
ವೈಶಂಪಾಯನನು ಹೇಳಿದನು: “ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ನೃಪನು ತನ್ನ ತಂಡದವರೊಂದಿಗೆ ಸ್ನಾನಮಾಡಿದನು. ಅನಂತರ, ಪುಣ್ಯೆ, ರಮ್ಯ, ಮಂಗಳಕರ ನೀರಿನ ಕೌಶಿಕೀ ನದಿಗೆ ಹೋದನು.
ಇತಿ ಶ್ರೀ ಮಹಾಭಾರತೇ ಆರಣ್ಯಕಪರ್ವಣಿ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾಪರ್ವಣಿ ಲೋಮಶತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾಯಾಂ ನವಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ|
ಇದು ಮಹಾಭಾರತದ ಆರಣ್ಯಕಪರ್ವದಲ್ಲಿ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಲೋಮಶತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ನೂರಾಒಂಭತ್ತನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯವು.
